Baguio at Pagtatapos ng Semestre (Pasintabi Column)

Baguio at Pagtatapos ng Semestre

Bago ko gawin ang grado ng mga estudyante para sa unang semestre, minabuti kong umakyat ng Baguio. Ito ang lugar na pwedeng kong puntahan kapag stressed out na ako sa buhay Maynila. At ang pagtatapos ng semestre ay tunay namang stress out moment.

Papasok ang mga papel ng estudyante, magmamarka ng mga exam at papel, magbibigay ng grado. Hindi ako mapagkait na magbigay ng 1.0 o A, pinakamataas na grado; gayong hindi rin naman ako nangigiming magbigay ng 5.0 o F, mga bagsak na marka. Halong tuwa at lungkot ang pagtatapos ng semestre: tuwa na nakaraos na naman na nagpatulak ng mga kaisipan ng estudyante sa isang pamamangkang sana’y hindi lang nila makakalimutan, matatapguan pa nilang makabuluhan sa kanilang mga buhay; lungkot dahil nagtatapos na naman ang isang siklo, na ang mga estudyante ay nakakausad sa susunod nilang patutunguhan, at akong guro ay mananatiling nakaabang sa susunod na papasok sa loob ng mga silid-aralan.

Nagtuturo ako ng pelikula, panitikan at media sa tertiaryong antas. Ang aking paniniwala, para maging makabuluhan ang pag-aaral, ay hindi lamang ito nakabatay sa literacy building—bigyan ang mag-aaral ng bokabularyo at konseptong makakapagbigay-ngalan sa karanasan ng pagtunghay sa sine, panitikan at media—kundi life-building. Paano magagamit ang bokabularyo at konsepto sa pelikula at panitikan para magamit ng mag-aaral para isaproseso ang kanilang buhay at lipunan?

Kaya kahit ang aralin ay ukol sa epiko, ang tinataguriang pangunahing naunang kolektibong naratibo ng bansa, halimbawa, naiiugnay pa rin ang panitikan sa pinakamalaking penonemong transnasyonal na dinaranas ng bansa—ang walong milyong overseas contract worker (OCW), ang tinagurian ng gobyerno na “bagong bayani.” Nakaugnay ang usapin ng remittance sa astang gitnang uri ng maraming wala naman materyal na batayang paggawa na maging gitnang uri, ang mayoryang masa na umaasa sa padala ng kamag-anak na nagtratrabaho sa labas ng bansa.

Papasok ang usapin sa panonood ng pelikula, at ang pagtunghay ng buhay ng manonood sa gitnang uring paghuhulma ng karanasan—kahit pa ukol sa rebolusyonaryo at mahihirap—sa pinapanood na pelikula. Umaastang gitnang uri dahil hindi naman talaga tunay na gitnang uri. Pana-panahon lamang ito, tulad ng kontrata ng OCW at ng lumalaganap na flexible labor sa pagtratrabaho sa bansa. Na nasisibak sa gawain ang subkontrakwal na manggagawa tuwing ikalimang buwan dahil sa ganito, hindi mapipilitan ang kanyang employer na bigyan siya ng karagdagang benefisyo batay sa kahilingan ng batas: medical insurance, GSIS o SSS, at iba pa.

Isa sa limang manggagawa sa kasalukuyan ay subkontrakwal na manggagawa. Siyam sa sampung manggagawa sa mall ay subkontrakwal. Sa pana-panahon na may trabaho ang manggagawa, nakakapag-astang produktibong gitnang uring mamamayan ang karamihan ay kabataang manggagawa. Nakakatulong siya sa pagbabayad ng upa, kuryente at tubig. Nakakabili siya ng load sa cell phone, nakakagimik paminsan-minsan kasama ng kabarkada at kasamahan sa trabaho. Nakakatulong makapagpaaral sa kapatid.

Konektado rin ito sa mga bagong simbolikong kapital na naggaganyak na maging produktibo ang katawan ng mga kabataang manggagawa—ang kanyang tinig na nakakapagmimiko ng tinig ng Ameriko o Europeong ingles. Itong BPO o call center sa mas popular na kategorya ang tinataguriang sunshine industry ng bansa. Sa kasalukuyan, 200,000 ang empleyado rito, at kakayanin pang umakyat sa 10 milyon sa kagyat na hinaharap.

Bagong global na industriya para sa partisipasyon ng Pilipinas? Ang ibig sabihin rin nito ay may kaakibat na infrastrukturang pisikal at emosyonal na itinataguyod. Pisikal dahil sa ruta ko sa Quezon Avenue hanggang Commonwealth, lahat ng bagong gusaling itinatayo ay kundi condo ay call center. Kaya rin malawakan ang demolisyon ng kagyat na lupain sa Commonwealth, para gawin mas madulas ang padaloy ng kapital sa erya na ito. Emosyonal dahil bagong kalakaran ng pakikiwari: night shift at performatibo ang gawain, kaya matapos ang trabaho, lalantak kaagad ng alkohol nang bumaba ang energy level o lalaklak ng energy drink bago ang shift nang tumaas ang enerhiya. Mga batang magulang na nagtratrabaho at hindi na rin maasahang hands-on sa pagpapalaki ng mga sanggol, mga bakla at lesbianang nagkakaroon ng bagong finansyal na yaman para mas marealisa pa ang kanilang kapangyarihan sa konsumpsyon at iba pa.

Mahaba ang biyahe, at kailangan rin itong magtapos. Ang kagandahan lang ay mayroon na namang panibagong isyu na maidadagdag pa sa talakayan sa klase. Panitikan at media man, walang ganap na pag-unawa sa mga disiplinang ito nang hindi ipinapasok ang mahalagang historikal at panlipunang konteksto hindi lamang ng ating pagtunghay at pagbasa sa loob ng klase, maging ng ating pagiging mamamayan sa labas ng klase.

Sa Baguio, habang mabilis na naghahanda sa pagsagupa sa huling bwelo ng pagtatapos, ang familyar na konteksto ay malaganap din dito. Maraming 24/7 na establisyimento na sumeserbisyo sa mga bagong tatag na call centers. Namamayagpag pa rin ang ukay-ukay na presyong mall na rin. Ito naman talaga ang ground zero ng ukay-ukay trade. Ang sariwang gulay at prutas ay nandoon pa rin, mas malalaki at mas marami.

Iisang hangin—kahit pa malamig o mainit ito—ang ating kolektibong hinihinga at inihih